Prenosimo u celosti tekst profesora arhitekte Vladimira Lojanice objavljen u nedeljniku Vesti.
Grad Užice poseduje bogatu plansku i graditeljsku tradiciju u okviru koje se mogu prepoznati uspostavljena i razvijana načela koja je veoma važno uočiti i dalje unapređivati. Između ostalog, oblikovanje gradskih prostora i pažnja koja se posvećuje javnim gradskim površinama jedna je od osnovnih karakteristika pomenute tradicije, vidljiva u slojevima nastalih gradskih ambijenata. Oblikovanje i tematizacija novog saobraćajnog kružnog toka je jedna od intervencija u sklopu nove modelacije i remodelacije otvorenih javnih prostora Užica, dela inicijative gradske vlasti koja je pokrenuta pre oko godinu dana, o rehabitilitaciji, rekonstrukciji, revitalizaciji i osavremenjavanju javnih gradskih površina u Užicu na potezu od kružnog toka do hidroelektrane.
Lokacija kružnog toka nalazi se na izrazito eksponiranoj poziciji, neposredno na ulazu u grad, što joj dodatno daje na značaju, a takođe je i veoma vidljiva i sa pozicije magistralnog puta. Kao takva, sa razlogom zaslužuje da ima sopstveni vizuelni identitet i postane pamtljiv motiv kako za građane, goste Užica tako i za prolaznike, tranzitne putnike.
Arhitektonska kompozicija je stoga i definisana u odnosu na pristup lokaciji – ulaz u grad i sagledavanje sa nadvožnjaka. Skulptura je okrenuta ka ulasku u grad, a projektom je zamišljen i pristup sa odmorištem i mestom ispod postamenta za polaganje venaca kao i gorionikom, mestom večne vatre, koji su u funkciji samo prilikom obeležavanja svečanih datuma, kada se za te potrebe režim saobraćaja u kružnom toku prilagođava, kako bi se, u tim posebnim okolnostima, omogućio pešački pristup.
Sa tom namerom, osnovna tema rešenja pomenute arhitektonske kompozicije postamenta i selekcija primenjenih materijala smišljeno doprinose isticanju simbola prepoznatljivih i pamtljivih za Užice.
Centralno mesto na trgu, odnosno na specifičan način izmeštenom težištu, fokusu čitave kompozicije, zauzima tematska, bronzana replika originalne skulpture Velika Srbija, vajara Đorđa Jovanovića, (u interpretaciji vajara Slavomira Radovića), kao alegorijska personifikacija tradicionalnih kulturno-istorijskih nacionalnih vrednosti. Ideja da se interpretira skulptura akademskog vajara Đorđa Jovanovića došla je u sklopu državne kampanje obeležavanja stogodišnjice oslobođenja Užica i Srbije u Prvom svetskom ratu.
Jedna od ključnih koncepcijskih i kompozicionih karakteristika rešenja jeste upravo neočekivana sprega likovnih karakteristika sasvim klasicističkog umetničkog pravca, dominantno vidljivog kroz modelovanje figure i aktuelnijeg tretmana arhitekture postamenta u duhu savremenog odnosa prema volumetriji i oblikovanju, kao i načinu materijalizacije prateće arhitektonske forme. Sadejstvo dve epohe, klasicizam skulpture i moderne epohe u duhu savremenog senzibiliteta i izraza koji se može čitati u arhitektonskom jeziku postamenta, ostvareno je oblikovanjem, materijalizacijom i tematizacijom.
Pomenuto izmeštanje figure iz dvo-osno simetričnog težišta grupacije u kontrapostiranu kompoziciju dovedenu i stanje asimetrične ravnoteže, zatim geometrijski oštre, izlomljene forme nagnutih, pokrenutih podzida i neočekivana smena materijala kroz prostorni meandar oblika, samo su neke od karakteristika rešenja kojim se kroz ovaj dijalog spreže pomenuti hronološki i stilski raspon od momenta nastanka skulpture do momenta njene reaktualizacije u savremnom trenutku. Ovaj odnos se može pročitati i kroz odnos dva dominantna podzida koji se postepeno izdižu iz tla i prate jedan drugog, kao dva dela grada koji srastaju preko reke, dve epohe koje u zajedničkom prepletu iako različite i kroz različite metrijale prikazane, ipak sadejstvuju u ukupnom uzletu ka kompozicionoj kulminaciji figure poprimajući pri tome osobenosti jedna od druge.
Pored kompozicionih i oblikovnih karakteristika, arhitektonsko rešenje postamenta i uređenja kružnog toka krije i slojevita simbolička značenja. Kružni oblik trga po prirodi stvari simbolizuje protok vremena, a njegova novoformirana morfologija i primenjeni elementi predstavljaju metaforu topografskih karakteristika užičke kotline i meandriranje reke Đetinje kroz grad. Sam teren kružnog trga je pokrenut i predstavlja najvidljiviju karakteristiku užičkog krajolika a to je grad koji se uzdiže iz kotline i dinamično izrasta iz oštrog nagiba terena, u stalnom dijalogu njegova dva dela preko meandra Đetinje. Kompletna tektonika postamenta proistekla je, dakle, iz pomenute topografije grada. U kupastim nagibima tla može se prepoznati kotlina, u svetlosnom useku kroz tlo reka, okolni vrhovi kroz motiv grubih, neobrađenih delova stene koja prerastaju u pripitomljeni postament za skulpturu. Tako je i upotreba i primena materijala označena određenom vrstom simbolike i u vezi je sa prirodnim okruženjem grada i njegovim razvojem. Trava označava prirodno okruženje, staklo rečno ogledalo, pomenuti granit okolne stene, bronza progres i razvoj industrije, dok se svetlosni efekti vezuju za aktuelni momenat, savremene tendencije i digitalizaciju.
Uređenjem kružnog toka Užice dobija novi gradski motiv, nadamo se novi pamtljivi beleg na ulazu u grad. Time zapravo započinje i realizacija inicijative da se u duhu pomenute planske i graditeljske tracije, unapredi kvalitet javnog urbanog prostora u celini, kao i do sada, savremenim arhitektonskim jezikom primerenim aktuelnom trenutku u kome se nalazimo.
